Polikistik over sendromu (PKOS), doğurganlık çağındaki kadınlarda sık görülen bir hormonal bozukluk olarak biliniyor. Rahim içinde yumurta gelişimi ve adet döngüsünü düzenlemekle görevli olan yumurtalıklarda meydana gelen bu rahatsızlık, yumurtalıklarda küçük kistler veya folikül adı verilen sıvı dolu keseciklerin birikmesiyle ortaya çıkıyor.
PKOS'un Nedenleri ve Belirtileri
Memorial Bahçelievler Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Doç. Dr. Taha Takmaz, polikistik over sendromunun, hormonal problemlerden dolayı uzun aralıklarla adet görme ya da hiç görememe durumu gibi belirtilerle kendini gösterebileceğini belirtiyor. Vücutta androjen hormonunun artışına bağlı olarak ortaya çıkan bu sendrom, kadınlarda tüylenme, sivilcelenme, saç dökülmesi ve yağlanma gibi sorunlara da yol açabiliyor.
PKOS belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak en yaygın belirtiler şunlardır:
- Düzensiz adet döngüsü: Adet gecikmeleri, adet kanama miktarı değişimleri veya hiç adet olamama,
- Tüylenme: Özellikle karın, göğüs ve sırt bölgesinde tüylerin artışı,
- Cilt sorunları: Sivilce ve yağlanma,
- Kilo alımı: Özellikle bel ve kalça bölgesinde kilo artışı,
- Gebelik zorluğu: Yumurtlama bozukluğuna bağlı gebe kalma zorluğu,
- Saç dökülmesi: Erkek tipi saç dökülmesi,
- Kilo verme güçlüğü: Kilo vermekte zorlanma,
- Yağlanma: Sırt, yüz ve göğüs bölgesinde yağlanma,
- Cilt değişiklikleri: Kol ve bacak bölgelerinde kalınlaşma ve koyulaşma,
- Rahim içi değişiklikler: Rahim iç duvarının kalınlaşması.
Genetik Yatkınlık ve Diğer Risk Faktörleri
Polikistik over sendromunun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, hormonal dengesizlik, insülin direnci ve genetik yatkınlık gibi faktörlerin bu durumu oluşturduğu düşünülüyor. Özellikle annesinde veya kız kardeşlerinde polikistik over sendromu olan kadınlarda bu durum daha sık görülüyor. Ancak genetik yatkınlık, kesin bir kalıtımsal devamlılık anlamına gelmiyor.
Erken Teşhis ve Tedavi
Polikistik over sendromu sadece görünür semptomlara neden olmaz; ilerleyen yaşlarda diyabet, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon ve endometriyal kanser gibi kronik sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, PKOS belirtileri gözlemleyen kişilerin bir kadın hastalıkları uzmanına başvurması son derece önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile PKOS'un olumsuz etkilerini en aza indirmek mümkündür.
Tedavi ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
PKOS tedavisi kişiselleştirilmiş olmalı ve doktor önerilerine göre şekillendirilmelidir. Tedavinin genel amacı, gebe kalmak isteyen kadınlar için yumurtlama problemini çözmek, androjen düzeylerini düşürmek ve uzun vadeli sağlık risklerini azaltmaktır. İlk adım ise sağlıklı beslenme ve düzenli egzersizdir.
- Beslenme: İşlenmiş gıdalardan kaçınılmalı, şeker ilaveli besinler tüketilmemeli, yüksek lifli gıdalar, sebze, meyve ve düşük glisemik indeks içeren besinler tercih edilmelidir.
- Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite, insülin seviyesini düzenlemeye yardımcı olur ve kilo kontrolünü destekler.
Çocuk Sahibi Olma İsteği
Çocuk sahibi olmak isteyen PKOS hastalarında, yumurtlamayı uyarmak için ilaç tedavisi uygulanır. Doğum kontrol hapları ise düzenli regl kanamalarını sağlamak ve diğer semptomları kontrol altına almak için kullanılabilir. Daha dirençli vakalarda hormone düzenleyici tedaviler de tercih edilebilir.
Polikistik over sendromu, ciddi bir sağlık sorunu olup, belirtileri göz ardı edilmemeli ve erken teşhis ile uygun tedaviye başlanmalıdır. Yaşam tarzı değişiklikleri, beslenme ve fiziksel aktivite artışı hastalığın kontrol altına alınmasında büyük önem taşır.
