Trabzon'un Maçka ilçesinde yer alan Hamsiköy, yaklaşık bin 300 metre rakımda bulunan ve tarihi İpek Yolu güzergahında yer alan bir köydür. Bu köyün adını taşıyan Hamsiköy sütlacı, coğrafi işaretli bir lezzet olarak bilinir ve yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeker. Tarihçesi yaklaşık bir asır öncesine dayanan bu tatlı, eskiden "sütlü ilaç" olarak bilinir ve hanlarda şifa niyetine kaynatılırdı.
Hamsiköy sütlacının kökeni, bir asır önce bölgede hancılık yapan Ahmet Karakullukçu ve Hacı Osman Konak tarafından atılmıştır. Sütlacı, Cengiz Tunç adlı bir usta şöyle anlatıyor: "Midesinden rahatsızlanan Ahmet Karakullukçu, kaynattığı sütün içine pirinç atarak yemeye başlar ve bunun kendisine iyi geldiğini fark eder. Daha sonra Hacı Osman Konak, sütün içine şeker ilave etmesini önerir. Sütlaç, zamanla bu tarifin geliştirilmesiyle bugünkü halini alır ve 'sütlü ilaç' olarak anılmaya başlanır."
Türkiye'nin birçok yerinde sütlaç üretilse de Hamsiköy sütlacı, köydeki hayvanların doğal ortamda yetişmesi ve otladığı çiçeklerden dolayı benzersiz bir tada sahiptir. Cengiz Tunç, "Köydeki hayvanlar yeşil doğada güzel çiçekleri otlayarak süt yapıyorlar ve sütlaçtaki lezzet tabii ki farklı oluyor. İneklerden dolayı, aynı zamanda otlaklarından dolayı, yani yemiş olduğu çiçeklerden ve ottan dolayı Hamsiköy sütlacı lezzetli oluyor" diye belirtiyor.
Sütlacın Hazırlanışı
Hamsiköy sütlacının üretimi sabah erken saatlerde başlar. Tunç, sütü yaylalardan temin eder ve üretim sürecini şöyle anlatır: "Sütümüzü kaynatıyoruz. Kaynadıktan sonra, sütün miktarına göre pirinci ilave ediyoruz. Sütü pirinçle beraber pişiriyoruz. Süt kıvamını aldığı zaman ustamız bunu görebiliyor. 100 kilo süt yaklaşık 1 saat süreyle pişiyor. Suyu buharlaştırıyoruz, ardından şekerini ilave edip 10-15 dakika karıştırdıktan sonra kaseye koyup kızartmaya başlıyoruz."
Cengiz Tunç, orijinal Hamsiköy sütlacının kızarmadığını belirterek, "Hamsiköy'ün orijinal sütlacı normalde kızarmamıştır. Ancak zamanla farklılık olsun diye üzerine fındık, bal veya muz ilave edilerek kızartılmıştır. Ancak, orijinal Hamsiköy sütlacı, yanıksız, sade sütlaçtır" dedi.
Turistlerin İlgisi
Hamsiköy sütlacı, yerli ve yabancı turistler tarafından büyük ilgi görmektedir. Tunç, "Hamsiköy sütlacı bilindikten sonra hep tercih edilmiştir. Yerli ve yabancı turistlerimiz var. Onlar aslında bunu muhallebi olarak biliyorlar ama sıcak olarak sevdiklerini de söylüyorlar" diye ekliyor. İstanbul'dan Hamsiköy'e gelen Hatun Gazioğlu ise "Hemen hemen her yıl gelirim, Trabzon'u ziyaret ederim ve sütlaç için bu Hamsiköy'e mutlaka çıkarım. Sütlacımızı çok seviyorum. Herkesin gelmesi ve denemesi gerekiyor" diyerek duygularını ifade ediyor.
