Bilim ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte akıllara oluşan soru işaretleri zaman geçtikçe yavaş yavaş aydınlanmaya başlıyor. Bir ebeveyn olarak çocuğumuza bıraktığımız genetik mirasımız, sadece dış görünüş olarak değil karakterimiz, sağlığımız ve hatta yeneteklerimizden oluşan karmaşık bir süreç.
DNA'NIN GİZEMLİ DÜNYASINDA İŞLER NASIL İŞLİYOR?
DNA (deoksiribonükleik asit), hücrelerimizin çekirdeğinde bulunan ve genetik bilgiyi taşıyan moleküldür. DNA, adeta bir şifre gibi, organizmamızın nasıl gelişeceği ve işleyeceği hakkında talimatlar içerir. Bu talimatlar, göz rengimizden tutun da kan grubumuza kadar pek çok özelliğimizi belirler.
Çocuklarin ebeveynlerinden aldığı gen sayesinde fiziksel özellik benzerliği ortaya çıkıyor. Göz rengi, ten rengi, saç rengi ve boy uzunluğu gibi fiziksel özellikler her bir insanın genetik mirasının en belirgin örnekleri olarak bunu gözler önüne seriyor. Bu örneklerin nasıl aktarıldığı da karmaşık sürecin bir parçası oluyor.
~Üreme Hücreleri: Anne babadan gelen genler, üreme hücreleri sayesinde çocuğa aktarılır. (Sperm ve yumurta)
~Mayoz Bölünme: Üreme hücreleri, mayoz bölünme adı verilen özel bir hücre bölünmesi süreciyle oluşur. Mayoz bölünme sırasında, ebeveynlerin DNA'sı rastgele bir şekilde karıştırılır ve üreme hücrelerine aktarılır.
~Döllenme: Döllenme sırasında, anneden gelen yumurta ve babadan gelen sperm birleşerek zigot adı verilen tek bir hücre oluşturur. Zigot, hem anneden hem de babadan gelen DNA'yı içerir.
~Embriyo Gelişimi: Zigot, mitoz bölünme adı verilen normal hücre bölünmesi süreciyle çoğalarak embriyoyu oluşturur. Embriyo, büyüyüp gelişerek bebeğe dönüşür.
EBEVEYNLERDEN ÇOCUKLARA GEÇEN KALITSAL HASTALIKLAR
Yaşamın mucizelerinden biri olan genetik miras, sadece fiziksel özelliklerimizi değil, aynı zamanda sağlığımızı da şekillendirir. Ancak, bu miras bazen istenmeyen misafirler de getirebilir: kalıtsal hastalıklar. Ebeveynlerden çocuklara geçen bu hastalıklar, genetik yapımızdaki kusurların bir sonucu olarak ortaya çıkar ve yaşam boyu süren zorluklara neden olabilir.
Kalıtsal hastalıklar, DNA'mızda meydana gelen mutasyonlar veya genetik hatalar nedeniyle ortaya çıkar. Bu hatalar, genlerin işlevini bozarak, proteinlerin yanlış üretilmesine veya hiç üretilmemesine neden olur. Sonuç olarak, hücrelerin ve organların normal işleyişi bozulur ve hastalık belirtileri ortaya çıkar.
AKTARIMIN GİZEMLİ YOLLARI: KALİTSAL HASTALIKLARİN GEÇİŞ SÜRECİ
~Otozomal Dominant Kalıtım:
Bu tip kalıtımda, hastalığa neden olan gen baskındır. Yani, çocuğun hastalanması için ebeveynlerden sadece birinden bu geni alması yeterlidir.Huntington hastalığı, bu tip kalıtıma örnek olarak verilebilir.
~Otozomal Resesif Kalıtım:
Bu tip kalıtımda, hastalığa neden olan gen çekiniktir. Yani, çocuğun hastalanması için hem anneden hem de babadan bu geni alması gerekir.Kistik fibrozis ve orak hücreli anemi, bu tip kalıtıma örnek olarak verilebilir.
~X'e Bağlı Kalıtım:
Bu tip kalıtımda, hastalığa neden olan gen X kromozomu üzerinde bulunur. Erkeklerde bir X ve bir Y kromozomu bulunurken, kadınlarda iki X kromozomu bulunur.Hemofili ve renk körlüğü, bu tip kalıtıma örnek olarak verilebilir.
