Dr. Mehmet Bozkuş'un Analizi
Bangladeş, Pakistan’ın 1947 yılında bağımsızlığını kazanmasından sonra, ülkenin doğu eyaleti olan Bengal, 1952 yılında bağımsızlık sürecine girmiş ve 1971 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. Güney Asya coğrafyasında Hindistan, Myanmar, Hint Okyanusu ile çevrelenmiş bir ülkedir 170 milyonluk nüfusu ile dünyada kilometrekarede yaşayan insan sayısının en fazla olduğu ülkelerinden biri olan Bangladeş'te halkın %90'ı Müslümanlardan, %10'u Hindu ve Hristiyanlardan oluşuyor. Bangladeşli Müslümanların %97'si Sünni ve Hanefi mezhebine bağlı. Dünyadaki en fakir ülkelerden birisidir, ekonomik faaliyetler çok zayıftır. Ekonomi tarıma dayalıdır. Başlıca ürünleri, pirinç, önemli dayanıklı gıda maddeleri, Hint keneviri ve çaydır. Bu alanda Çin ve Hindistan'dan sonra dünya üçüncüsü dür. Bangladeş, ülkenin tek bol kaynağı olan düşük ücretli, emek yoğun iş gücünü iyi bir şekilde kullanmaktadır.
Hasina’nın yönettiği Bangladeş'te 1971'deki Bağımsızlık Savaşı'nda görev alanların yakınlarına kamu sektöründe özel kontenjan ayrılmasına karşı üniversite öğrencilerinin ülke genelinde gerçekleştirdiği protestolar devam ediyor. Hindistan destekli Hasina rejimi ise protestoları kanlı bir şekilde bastırıyor. Ülkede internet, telefon dahil olmak üzere tüm iletişim kanalları kesilmiş durumda. Bu da büyük bir endişe yaratıyor. 1971'deki Bağımsızlık Savaşına katılanların aileleri ülke nüfusunun % 3’ünü oluşturuyor. Bu %3’lük kesime kamuda ayrılan kontenjan yüzde 56 oranında. İçlerinde Hinduların da % 3’lük kesim ülkenin laik, seküler kesimini oluşturuyor. Ülkedeki Hindular desteklemektedirler. % 97’lik kesime ise % 44 gibi kontenjan ayrılıyor. İş bulmak zorlanan öğrenciler adaletsizliği protesto etmek için ayaklandı. Kontenjanın başbakan Hasina'yı destekleyen grupların lehine olması öğrencilerin protestosuna neden oldu. 170 milyon ülkede 32 milyon genç işsiz var. Dakka, Chattogram ve Rangpur kentlerinde süren protestolarda, polisin müdahalesi sonucu 16 Temmuz'da yaşamını yitiren yaralanan öğrenciler var. Hükümet, Dakka Üniversitesi kampüsü dışında çevik kuvvet polisinin yanı sıra paramiliter Sınır Muhafız Gücü birimlerini konuşlandırdı. Bangladeş ekonomisi, ülkenin önemli enerji kaynakları ve maden rezervleri olmadığı için temelde küresel sistemin koordinasyonuna bağlıdır. Bu nedenle Dakka’nın Batı’ya karşı çıkarak Çin-Rusya eksenine yaklaşımı nasıl olacaktır. Tüm bu seçenekler ise Bangladeş’i siyasi istikrarsızlığa sürükleyebilir. Ancak Hindistan’ın Bangladeş’te ABD’ye karşı tavır alıp almayacağı kesin değildir. Çin Büyükelçisi, Bengal Körfezi’nde herhangi bir ABD varlığını kabul etmeyeceği yönünde açık bir mesaj vermiştir. Bangladeş’te Çin etkisinin de artabileceğine işaret etmektedir. Myanmar’daki istikrarsızlığa paralel olarak Bangladeş de ABD ile Çin arasındaki rekabetin oyun sahalarından biri olma riskiyle karşı karşıyadır. Yapılacak tercihin bir maliyetinin olacağıdır.
Küresel güçlerin Bangladeş ve Myanmar’daki ekonomik rekabeti bu projeler üzerinden yürümektedir: Çin-Myanmar Ekonomi Koridoru Japonya-Hindistan Ortaklığında ki Kaladan Çok Yönlü Transit Taşımacılığı Projesi Bangladeş-Çin-Hindistan-Myanmar Ekonomi Koridoru Vietnam, Kamboçya, Tayland ve Myanmar’ı kapsayan Güney Ekonomi Koridoru ve Doğu-Batı Ekonomi Koridoru”dur. Bengal Körfezinde oluşacak bir kriz Çin'in bölgesel planlarının sekteye uğramasıdır. Vietnam ile Rusya arasında imzalanan stratejik anlaşma ile bölgede dengelerin yeniden şekillenmesi Rusya Çin hâkimiyetinin artmasıdır. Hindistan Rusya yakınlaşması ile Batı bölgede yalnızlığa itilirlen yeni kriz ve kaoslara bölgeyi beklemektedir.
