Ocak ayı dış ticaret verileri, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ve diğer ilgililerin katılımıyla Trabzon'da düzenlenen toplantıyla duyuruldu.
Ticaret Bakanı Bolat, verileri Trabzon'da açıklıyor olmaktan duydukları memnuniyeti dile getirerek, Türkiye Yüzyılı'nı Ticaretin Yüzyılı yapmak üzere, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın çizdiği vizyon kapsamında, yatırımı, üretimi, istihdamı ve ihracatı artırma, dış ticaret açığı ile cari açığı sürdürülebilir şekilde azaltma hedefleri doğrultusunda, dengeli ekonomik büyüme ve halka refah artışı sağlamak üzere büyük gayretle çalıştıklarını söyledi.
Türkiye'nin her tarafında eserler, hizmetler yaparak, Türk halkının yaşam standartlarını yükseltme hedefinde olduklarına işaret eden Bolat, dünyanın son yıllarda zorlu sınamalarla karşı karşıya olduğunu dile getirdi.
Bolat, bu çerçevede dünya ekonomisinde, ticaretinde bir durgunluk olduğuna dikkati çekerek, dünya ticaretinde büyüme oranının tarihsel ortalamaların altında kaldığını aktardı.
Bakan Bolat, 2023'ten bu yana ülkelerin oldukça büyük bir mücadele verdiğini belirterek, şunları kaydetti:
"ABD'nin Kanada, Meksika ve Çin'e karşı uygulamaya başladığı ilave gümrük vergisi artışları ve buna karşı alınan misilleme tedbirleri dünya ticareti açısından belirsizlik ve karışıklık anlamında risk unsuru barındırmakta. Bu zorlu konjonktürde dahi ülkemizde uygulanan ekonomik programın olumlu sonuçlarını almaya devam ediyoruz. Pandeminin ilk ortaya çıktığı 2021 yılında dahi büyümeyi başaran Türkiye ekonomimiz 2024'te ilk 9 ayda da yüzde 3,2 oranında büyüme sağlamayı başardı. Böylece Türkiye ekonomisi son 17 çeyrektir aralıksız büyüme trendini sürdürmekte ve 2024'teki ilk 9 aylık yüzde 3,2 büyümenin 1,9 puanlık katkısı net mal ve hizmet ihracatından gelmektedir. İhracatçılarımız Türkiye'nin ekonomik büyümesine büyük katkı vermekte."
"2024'te e-ihracatımızın değer olarak toplamı 6,4 milyar dolara ulaştı"
Geçen yılki dış ticaret başarıları hakkında bilgi veren Bolat, Türkiye'nin mal ihracatında dünya toplam ihracatından aldığı payı yüzde 1,08'e, hizmetler ihracatındaki payını da yüzde 1,35'e yükseltmeyi başardığını dile getirerek, şöyle devam etti:
"Mal ihracatı olarak baktığımızda 31 vilayetimiz 1 milyar doların üzerinde ihracat yaptı, 55 vilayetimizde ihracatımızı artırdık. İhracatçı firma sayımızda büyük bir artış yaşandı, 180 bin 544'e yükselttik. İlk kez ihracat yapan firmalarımız toplam ihracatımıza 7 milyar dolar katkı sağladı. 220'den fazla ülkeye/bölgeye 12 bin 806 ürün ihraç ettik. 61 ülkeye, 7 coğrafi bölgeye rekor ihracat gerçekleştirdik. 2024 yılında 1 milyar doların üstünde ihracatı gerçekleştirilen fasıl-başlık sayısı 53 oldu. Fasıllara göre ihracatta 41 fasılda tarihin en yüksek ihracatını yapmayı başardık. 2024 yılında orta yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin ihracatımızdaki payı yüzde 41,1'e yükseldi. İhracatımızın yüzde 94,1'i sanayi ürünleridir. E-ticarete geçilen süreçte e-ihracatımızın değer olarak toplamı 6,4 milyar dolara ulaştı, toplam ihracattaki payı yüzde 2,7 oldu."
"2025 yılına ihracatta çifte rekorla başladık"
Bakan Bolat, "2025 yılına ihracatta çifte rekorla başladık. Ocak ayında çifte rekor geldi. İlk rekorumuzu ocak ayı mal ihracatımızda gerçekleştirdik. Tarihin en yüksek ocak ihracatımız 21,2 milyar dolara yükseldi. Bu, yüzde 5,8'lik artışa tekabül etmekte." dedi.
ABD seçimlerinin ardından iş başına geçen hükümetin tarifeleri güçlü bir şekilde kullanacağının anlaşıldığına dikkati çeken Bolat, şunları kaydetti:
"Nitekim Kanada ve Meksika'ya yüzde 25, Çin'e yüzde 10 olmak üzere ilave tarife düzenlemesi devreye konulmuştur. Bu ve benzeri misilleme tedbirleri karşısında biz de ülke olarak, ülkemizin menfaatlerini korumak üzere çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Avro-dolar paritesinde dolar lehine bir gelişme gözlenmekte. Türkiye'nin ihracatının yüzde 50'sinden fazlasının Avrupa bölgesine yapıldığını düşündüğümüzde, geçen yıl ocak ayında ortalama 1,09 olan parite bu yıl ocak ayında 1,04'e gerilemiştir. Bu gerilemenin bize dolar bazında yaklaşık 484 milyon dolar kayıp getirdiğini ifade etmek isterim."
"Son 20 ayın 13'ünde aylık ihracat rekorlarını kırdık"
Ömer Bolat, "Son 20 ayın 13'ünde aylık ihracat rekorlarını kırdık. Ocak ayında mal ithalatımız geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10,2 oranında artış ile 28,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Sevindirici olan, genelde 2 yıl önce özellikle aylık 30 milyar dolar ve üstünde gerçekleşen ithalat rakamımızı 30 milyar doların altında tutmayı başardık. İthalattaki artışta ekonomik faaliyetlerdeki canlanmanın etkisini de gözlemlemekteyiz. Nitekim ithalattaki artış önemli oranda, yüzde 68'i ara malı ithalatından kaynaklanmıştır. Toplam ithalattaki 2,7 milyar dolarlık artışın 1,8 milyar doları ara malı ithalatından gelmiştir." değerlendirmesinde bulundu.
Ocak ayında dış ticaret açığının geçen yılın aynı ayına göre yüzde 24,2 artış ile 7,7 milyar dolar olarak gerçekleştiğini dile getiren Bolat, ocakta ihracatın ithalatı karşılama oranının geçen yılın aynı ayına göre 3 puanlık bir azalışla yüzde 73,4 olduğunu söyledi.
"Son 20 ayın 13'ünde dış ticaret açığımız azaldı"
Bolat, verilerin sanayinin hızlandığını gösterdiğini bildirerek, "Son 20 ayın 13'ünde dış ticaret açığımız azaldı. Kırdığımız bir diğer rekor, yıllıklandırılmış mal ihracatımızda olmuştur. 2025 Ocak ayında son 12 ayda yıllıklandırılmış mal ihracatımız, 263 milyar dolara yükselmiştir. Hedefimiz her ay aylık ihracatta artış rekoru kırarak toplam ihracatımızı yükseltmeye çalışmak." diye konuştu.
Ocak ayı itibarıyla yıllıklandırılmış mal ithalatının yüzde 2,2 azalışla 346,7 milyar dolar olduğuna dikkati çeken Bolat, böylelikle mal ithalatında son 1 yılda 7,9 milyar dolar net düşüş sağlandığını söyledi.
Neticede yıllıklandırılmış dış ticaret açığının, geçen yılın aynı ayına göre 14,6 milyar dolar azalarak, son 1 yılda ocaktan ocağa 83,7 milyar dolara gerilediğini dile getiren Bolat, "2025 Ocak ayı itibarıyla ihracatımızın ithalatı karşılama oranı son 12 ayda yüzde 75,9'a yükselmiştir. 2024 Ocak itibarıyla yıllıklandırılmış ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 72,3 idi. Böylece dış ticaret açığımızda ve ihracatın ithalatı karşılama oranında önemli iyileşmeler sağlandı." bilgisini verdi.
"AB'ye ihracatımız yüzde 6,9 oranında arttı ve 8,9 milyar dolar olarak gerçekleşti"
Bakan Bolat, bölgesel ihracat verileri hakkında da bilgi verdi. Bu yıl ocakta en önemli ticaret ortaklarından AB'ye ihracatın yüzde 6,9 arttığını ve 8,9 milyar dolar olarak gerçekleştiğini belirten Bolat, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Yıllıklandırılmış bazda baktığımızda ise paritedeki düşüşten en çok etkilenen ülke grubu olmasına rağmen, AB'ye yıllık ihracatımızın 109,1 milyar dolarlık rekor bir düzeye ulaştığını görüyoruz. AB'nin son 11 ayda dünyadan ithalatının yüzde 4,2 gerilediği bir ortamda, ülkemizin bu pazara ihracatının artıyor olmasının öneminin altını çizmek isterim."
Bolat, ocak döneminde en fazla ihracat yapılan ilk beş ülkenin ise sırasıyla Almanya, ABD, Birleşik Krallık, BAE ve Irak olduğunu bildirdi
"Yıllık ihracatımız 109,1 milyar dolara yükseldi"
Ticaret Bakanı Bolat, Avrupa Birliği'nin son bir yılda ithalatının yüzde 4,2 gerilediğini, buna rağmen Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerindeki olumlu konjonktür ve ticaret diyaloğunun yeniden başlatılmasının, yapılan görüşmelerin, bu anlamda ihracatçıların da Avrupa pazarlarında daha etkin olduğunu gösterdiğini anlattı.
"İhracatçılarımızın Avrupa Birliği pazarlarında başarılı olduğunu görüyoruz. Yıllık ihracatımız 109,1 milyar dolara yükseldi." diyen Bolat, Türkiye'nin ihracatındaki ilk 5 ülkenin Almanya, ABD, İngiltere, Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak olduğunu belirtti.
Bakan Bolat, hizmetler ticaretinde olumlu gelişmeler olduğunu dile getirerek, şunları kaydetti:
"Biliyorsunuz 2023 yılını 89 milyar dolar hizmetler ihracatıyla tamamlamıştık. 2022 yılını 89 milyar dolar, 2023 yılını 106 milyar dolarla kapadıktan sonra 2024 yılında 11 ay itibarıyla 113,7 milyar dolarlık rakama ulaştık. Hedefimiz 110 milyar dolardı. Hedefimizi aşarak inşallah hesaplarımıza göre 115,6 milyar dolarlık rakama ulaşacağız. Bu da yüzde 8,5'lik artış demektir. 61 milyar dolar fazla veriyoruz hizmetler ticaretinde. 82 milyar dolara kadar düşürdüğümüz mal ticaretindeki açığımızı hizmetler ticaretindeki fazlayla da kapatarak, cari işlemler dengemize de çok önemli iyileşme sağlamaktayız. Cari işlemler tablosunda ilk 11 ayda sadece 5,6 milyar dolarlık cari açıkla 2024 yılının 11 ayını gerçekleştirdik ve tahminimiz 10 milyar doların altında kalacak. 10 gün sonra Merkez Bankamız ödemeler dengesi aralık verilerini açıklayacak. Cari işlemlerde inşallah milli gelirin yüzde 1'inden daha düşük bir rakamda cari işlemlerimizin 9 milyar dolar civarında yılı kapatacağını göreceğiz. Yüzde 1'in altına gelecek."
İhracatın, ekonominin olmazsa olmazı olduğunu ifade eden Bolat, "Ticaret Bakanlığı ve hükümet olarak ve her fırsatta 'ihracat' diyen ve ihracatçıların önünde dünyayı dolaşan, yeni pazarlar arayışında bizlere liderlik eden Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ile birlikte bu noktalara, bu seviyelere yaklaştık." dedi.
Bolat, 2002'ye kıyasla 7,5 kattan fazla artışla mal ve hizmet ihracatında büyük başarı yakaladıklarını dile getirdi.
2024 hedefinin 390 milyar dolar olarak belirlendiğini aktaran Bolat, "Bunu Allah'ın izniyle 400 milyar dolara tamamlamak için var gücümüzle hep birlikte çalışacağız." diye konuştu.
"Finansmana ulaşım ve finansmanın maliyeti konusunda da önemli çabalarımız var"
Türkiye İhracatçılar Meclisi'nde 2025 yılı ihracat eylem planını açıkladıklarını kaydeden Bolat, 77 aksiyondan oluşan eylem planında yeni destek mekanizmaları, projeler, ticaret diplomasisinin güçlendirilmesi, gümrük süreçlerinin kolaylaştırılması ve ihracat finansmanına getirdikleri yeniliklerle ihracatçıların yanında yer almaya devam edeceklerinin altını çizdi.
Bolat, ihracatçıların önemli sorunlarının başında gelen finansmana ulaşım ve finansmanın maliyeti konusunda da önemli çabalarının olduğunu ve bu kapsamda aldıkları kararlar olduğunu ifade etti.
İhracatçının bir numaralı finansman dostu olan Türk Eximbank sermayesini 4 katı arttırdıklarını belirten Bolat, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Yaklaşık 13 milyar Türk lirasından 56 milyar Türk lirasına çıkardık ve Türk Eximbank ihracat kredisi ve ihracat kredi sigortasıyla 48,7 milyar dolar ihracatçılarımıza finansman desteği sağladık. Bu yıl bu rakamı 50 milyar doların üzerine çıkaracağız. Yine faaliyetlerine başlayan Türk Ticaret Bankası kısa süre içinde 12 milyar liralık ihracatçılara finansman sağladı. Bunu bu yıl inşallah 200 milyar liraya çıkaracağız. Kredi kullanan ihracatçı sayısını yükseltme hedefimiz var. Şube sayısı da 11'e çıkacak. İhracatçılarımızın, Türk Ticaret Bankası'ndaki imkanlardan da faydalanmaları önemli.
İhracatı Geliştirme Anonim Şirketi (İGE) var. İhracatçılarımıza bugüne kadar 88,7 milyar liralık kredi kefaleti sağladı. Bu da çok önemli bir destekti. Finansman maliyetine bakacak olursak biliyorsunuz finansman maliyeti yüzde 35'e yükselmişti. 26 Aralık 2024'te Ticaret Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ortak çalışmasıyla bu ihracat reeskont kredinin maliyeti yüzde 35'ten yüzde 29,93'e düşürülmüştü. Yaklaşık 6 puanlık bir indirim sağlandı. 23 Ocak'ta bir iyileşme daha yapıldı ve finansman maliyeti reeskont kredilerinde yüzde 28,35'e düştü."
Bolat, enflasyondaki gerilemeye paralel olarak politika faizlerindeki düşüşle genel finansman maliyeti ve ihracat reeskont kredisinin finansman maliyetlerinin çok daha düşeceğini anlatan Bolat, "Açıklanan enflasyon verilerindeki sevindirici geriye gidiş de bizleri ümitlendirmişti. Çabalarımızın, politikalarımızın doğru yolda olduğunu göstermektedir. TÜFE yıllık bazda yüzde 44,38'den yüzde 42,12'ye gerilemiştir. Aylık bazda da geçen yıl ocakta yüzde 6,70'lik bir artış vardı. O da yüzde 5,03'e gerilemişti. Ocak ayları maaş artışlarının olması hasebiyle ve genel yılın başlangıcı olması sebebiyle birçok sektörde fiyat artışlarının istemeyerek olsa yaşandığı bir süreç olmakla beraber aldığımız tedbirlerle hem TÜFE'de hem yurt içi üretici fiyatları endeksi YÜFE'de enflasyonun geriye doğru trendini devam ettirdiğini görüyoruz." ifadelerini kullandı.
Enflasyonda, Merkez Bankasının ve Orta Vadeli Programın yıl sonu hedefinin yüzde 21 olduğuna işaret eden Bolat, "Bu aylardan itibaren enflasyondaki aşağı iniş sürecinin hızlanacağını hep beraber göreceğiz. Bunun yanında ihracatçılarımıza reeskont kredi limiti günlük 300 milyon liraydı Haziran 2023'te. Şu anda 4 milyar lira günlük limit. Hatta ihracatçılarımız bunu dolduramıyorlar. 2,5-3 milyar lira seviyesinde kalıyor." dedi.
Bolat, yabancı para cinsi ihracat reeskont kredisi olarak da 1,5 milyon doları firma başına aşmamak kaydıyla aylık 150 milyon dolar yabancı para kredi kullandırma limiti açıldığını, ihracat yapanların kurumlar vergisinde 5 puan indirim aldığını aktardı.
Bunun da önemli bir teşvik olduğunu dile getiren Bolat, "Yüzde 20'dir ihracatçılar için kurumlar vergisi oranı ve hizmet sektöründe yapılan ihracatlar da ihracat kazancının yüzde 80'i vergiden düşülmektedir. Bakanlık olarak da bizim bize tahsis edilen yıllık bütçemizin yüzde 60'ını Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) destekleri olarak mal ve hizmet ihracatçılarımıza veriyoruz." şeklinde konuştu.
Bu anlamda 2024 bütçesinde 21 milyar liralık DFİF desteklerinin ihracatı arttırdığını belirten Bolat, bu yıl da 33 milyar liralık bir DFİF destek bütçesi tahsis edildiğini vurguladı.
Bolat, "Kolay ihracat platformunu devreye aldık. Yapay zeka tabanlı bir platform ihracatçılara ihracata başlamak isteyenlere önemli bir müşavirlik hizmeti veriyor." diye konuştu.
"E-ticarette hedefimiz 2030'a kadar yüzde 10 ihracat payına ulaşmak"
Bolat, e-ticarette, E-kolay ihracat platformunu hizmete aldıklarını belirterek, "İhracatta 2 yıl önce 2022'de yüzde 0,8'di toplam ihracattaki payımız. Onu yüzde 2,7'ye yükselttik. Hedefimiz 2030'a kadar yüzde 10'a ulaşmaktır pay itibarıyla. Bugün bulunduğumuz Trabzon'da Türkiye'nin her tarafında olduğu gibi, hükümetimiz son 22 yılda eser ve hizmet siyasetinin gereği yüzlerce büyük eser ortaya koydu." görüşlerini kaydetti.
AK Parti ve Cumhur İttifakı olarak 22 yılda Trabzon'da 437 milyar liralık büyük eserler ortaya konduğunu belirten Bolat, "Teknoloji sanayiden enerjiye, çevreden ulaştırmaya, gençlik ve spordan eğitime, adalete, sağlığa, kültüre, turizme varıncaya kadar modern ağlarla Trabzon'u modern hizmetlerle tanıştırmak nasip olmuştur." dedi.
Bolat, ihracat olarak da Trabzon'un bu yıl yüzde 30,4'lük bir artış sağladığını, kentte, 1 milyar 330 milyon dolarlık ihracat yapıldığını anlatarak, sözlerini şöyle tamamladı:
"Yüzde 25,6 bir artışa tekabül etmektedir ve ithalatta yüzde 4,3 azalışla 143,6 milyon dolarda kalmıştır. Trabzon dış ticaret fazlası, cari işlemler fazlası veren çok güzel bir şehrimiz ve ihracatının ithalatı karşılama oranı 220 puan artarak 925'e yükselmiştir. Eximbank Trabzon'da ihracatçılara 319 milyon dolarlık finansman desteği vermiştir. Bunun yanında esnaf sanatkar, kredi ve kefalet kooperatifleri birliği aracılığıyla Halk Bankası'ndan yüzde 50 finansman maliyeti sübvansiyonu olmak üzere Trabzon'da 68 bin 56 defa esnaflarımıza toplamda 8 milyar liralık destek sağlanmıştır.
Türkiye genelinde 4 milyon 340 bin esnafımıza bu destekler sağlanmıştır. Bu minvalde Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı (KOOP-DES) Trabzon'daki 9 kooperatife 1,3 milyon lira hibe desteği sağlanmıştır. Toplamda 259 kooperatif Ticaret Bakanlığı bünyesinde kayıtlı Trabzon'da faaliyette bulunmaktadır. Ticaret Bakanlığı olarak ihracatımızı arttırmak, cari işlemler açığını azaltmak ve Türkiye'nin ekonomik büyümesine katkıda bulunup, halkımızın yaşam standardını ve refah düzeyini yükseltmek için gece gündüz çalışmalarımıza devam edeceğiz."
