Çalıştayda, Afyonkarahisar'da "Tıbbi Aromatik Bitkiler Borsası" kurulacağı müjdesini veren Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nurullah Okumuş, "Afyonkarahisar Ticaret Borsası (ATB) ile AFSÜ iş birliğinde Tıbbi Aromatik Bitkiler Borsası kurulması kararı aldık. ATB'nin lisanslı depolar, analiz laboratuvarları ve dijital alt yapısı için destek sağlayacağı borsamızın en kısa sürede faaliyete geçmesini bekliyoruz" dedi.
AFSÜ Teknoloji Transfer Ofisi tarafından organize edilen AFSÜ-TAB 2023'ün açılış töreni, Afyonkarahisar Valisi Doç. Dr. Kübra Güran Yiğitbaşı, Eski Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu, ilgili kurum amirleri ve protokolün katılımıyla Korel Termal Otel'de yapıldı. Açılış töreninde; AKÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Karakaş, Uşak Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ekrem Savaş, Munzur Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kenan Peker, Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Tekin, Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Yönetim Kurulu Başkanı Hüsnü Serteser, ATB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Mühsürler, ATSO Meclis Başkanı Mustafa Ali Çelikten, firma yöneticileri, akademisyenler, bakanlık, daire ve şube temsilcileri ile öğrenciler hazır bulundu.
YÜZDE 80'Nİ GELENEKSEL
AFSÜ Rektörü Prof. Dr. Okumuş, tıbbi ve aromatik bitkilerin işlenmiş veya işlenmemiş şekilde gıda, ilaç, kozmetik ve baharat gibi kullanım amacı olan bitkiler olduğunu ifade ederek, bilinen yaklaşık 422 bin bitki türünün yaklaşık 72 bininin tıbbi amaçlı kullanılabildiğini söyledi.
Ülkemizde 3649'u endemik olmak üzere 167 familyaya ait 11 bin 707 bitki türü bulunduğunu ve bu türlerin yaklaşık 500 tanesinin tıbbi, aromatik ve baharat bitkisi olarak ticaretinin yapıldığını belirten Prof. Dr. Okumuş, "Özellikle son yıllarda görülen salgın hastalıklar sonrası, sentetik ilaçlar yerine bitkisel kaynaklı ilaçların kullanımı yaygınlaştı. Dünyada tıbbi aromatik bitkilerin araştırma, geliştirme faaliyetlerinden üretimine, pazarlamasından lojistiğine kadar giderek büyüyen bir pazar ortaya çıktı. Günümüzde Dünya nüfusunun yüzde 80'inin geleneksel veya tamamlayıcı tıptan yararlandığı bilinmektedir" dedi.
DENETİM OTORİTESİ BELİRLENMİŞ DEĞİL
Türkiye'nin kekik, defneyaprağı, kimyon, haşhaş, gül yağı gibi bitkilerde büyük bir kapasitesi ve uluslararası tedarikçi olmasına rağmen hem üretim hem de pazarlama alanında beklenen seviyenin altında olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Okumuş, şöyle konuştu: "Önümüzde çözüme kavuşturulması gereken çok fazla konu bulunmakta. Hangi ürünler hangi alanda, hangi iklime uygun şekilde yetiştirilecek, ürünün kullanım potansiyeli nedir, bu konuda halen bir standardizasyon oluşturulmuş değil. Kalitede eksiklerimiz var. Ürünlerin çok büyük bir kısmı herhangi bir kalite kontrolünden geçmeden, doğadan toplanarak piyasaya sürülmektedir. Denetim ile ilgili konuşmamız gereken konular var. Bu konuda tek bir denetim otoritesi belirlenmiş değil. Yine pazarlama ve ticarette de ciddiyetle üzerinde durmamız gereken konular var."
RAKAM ÇOK DÜŞÜK
Tıbbi, aromatik ve baharat bitkilerinin kullanımı hızla yaygınlaşırken, insanlar bu ürünlerin içeriğini ve doğru kullanım alanlarını bilmek istediklerine dikkat çeken Okumuş, ‘’Türkiye markasının bu konuda öne çıkabilmesi ve sürdürülebilir bir ticarete sahip olabilmemiz için her anlamda kaliteli, işlenmiş veya işlenmemiş üretim yapmamız gerekiyor. 2020'li yılların başında ülkemizin Tıbbi ve Aromatik Bitki ihracatı 371 milyon dolar civarına ulaşmışsa da bu rakam maalesef Dünya ihracat hacmine baktığımız zaman çok düşük kalmaktadır. Bunun yanında ülkemizde tıbbi ve aromatik bitkisel ürün ithalatı son yıllarda giderek artış göstermiştir. İhraç ettiğimizin iki katını dışarıdan ithal ediyoruz" diye konuştu.
DAHA FAZLA KAYNAK AYIRILMASI GEREKİYOR
Önümüzdeki çözülmesi gereken sorunların başında, Türkiye'nin ağırlıklı olarak işlenmemiş tıbbi ve aromatik bitki ihraççısı durumunda bulunmasının geldiğinin altını çizen Prof. Dr. Okumuş, sözlerini şöyle sürdürdü: "Anadolu florasında bulunmasına rağmen bazı tıbbi bitkilerin alt ürünlerini ithal ediyoruz. Yani ham madde olarak dışarıya gönderiyoruz, işlemiş ürün olarak ithal ediyoruz. İlimiz için en çarpıcı örnek Afyon Alkaloitleri; bu ürünleri yurt dışına ham madde olarak ihraç ettikten sonra ilaç olarak geri alıyoruz. Bu toprakların seçkin mahsullerinin sadece drop olarak satılmak yerine artık tıbbi yararlı ürün hâline dönüştürülmesi gerekiyor. Bu nedenle sanayinin, özel sektörün, akademinin mutlaka iş birliği yapması gerekiyor. Herkes, parça parça olsun benim olsun mantığı ile çalıştığı için dünya pazarında geri kalıyoruz. Özellikle üniversitelerin tıbbi ve aromatik bitkiler araştırma ve geliştirme faaliyetlerine daha fazla kaynak ayırması gerekiyor."
MANTAR EKİMİNE BAŞLIYORUZ
AFSÜ olarak tıbbi ve aromatik bitkiler konusuna önem verdiğini söyleyen Okumuş, ‘’Öncelikli alanlarımızdan biri olarak odaklanıyoruz. AFSÜ'de kaliteli ve modern sağlık eğitimi ve hizmeti yanında termal sağlık ve ilaç araştırma-geliştirme çalışmalarına da öncelik veriyoruz. Bu amaçla Atatürk Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu bünyesinde Tıbbi Aromatik Bitkiler Programını açtık. Geçen yıl ilk mezunlarımızı verdik ve onlar için bir uygulama sahası oluşturduk. Bu sahada, özellikle tıbbi ve aromatik bitkiler bakımından Afyonkarahisar tarımı için hangi alanlarda alternatif oluşturabiliriz düşüncesiyle iki yıl önce safran ekimi gerçekleştirdik. Geçen yıl ilk ürünlerimizi aldık. Ektiğimiz ürünlerin 3 ile 5 katı oranında safranlarımız arttı’’ dedi.
Başsavcı ve Kadın Kültür Evlerinin desteği ile önümüzdeki yıl Başsavcılığı tarafından tahsis edilen arazide safran ekimi yapmayı düşündüklerini belirten Okumuş, tıbbi, aromatik özellikli bir ürünü Afyonkarahisar tarımına sunduklarını kaydetti. Okumuş, ‘’Halkın gelip gezebileceği, görebileceği bir merkez planımız da var. Türkiye'nin en modern Tıbbi Mantar üretim tesisini kurduk. İnşallah önümüzdeki aydan itibaren ilk tıbbi mantar ekimlerimize başlıyoruz" ifadelerini kullandı.
DIŞARIYA GÖNDERİYOR SONRA DA İTHAL EDİYORUZ
Eski Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu, Türkiye'nin tıbbi, aromatik ve baharat bitkileri alanında yıldan yıla artan ciddi bir ivme yakaladığını belirterek, "Türkiye'de bütün kurum ve bakanlıklar bu konunun ehemmiyetini kavrayarak sahip çıktı. Bunun daha da ilerlemesi için çalışmalar yapılması gerekiyordu. Ben burada Rektörümüze, Valimize ve Ticaret Borsası Başkanımıza teşekkür ediyorum. Artık Afyonkarahisar'da Tıbbi Aromatik Bitkiler Borsası kuruluyor. Bizler ham maddeyi üretiyor, dışarıya gönderiyor sonra da ithal ediyoruz. Artık bu kaynaklarımızın nihai üretimine geçmemiz lazım. Bu alanda üniversitelerimize, araştırma merkezlerine ve ticari kuruluşlara önemli görevler düşüyor. Hep birlikte bu alanı şaha kaldıracağız" dedi.
TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER BAHÇESİ OLUŞTURULDU
Afyonkarahisar Valisi Doç. Dr. Kübra Güran Yiğitbaşı, Dünya çapında değişen ekonomik dengede, tıbbi ve aromatik bitkilerin Türkiye ve Afyonkarahisar adına önemli bir stratejik değeri olduğunu söyledi. Vali Yiğitbaşı, şöyle konuştu: "Tıbbi, aromatik ve baharat bitkilerinin ülkemize ve şehrimize gelir getirici katma değeri yüksek ürün elde etme yolunda adaptasyonu, üretimi ve kalite çalışmalarını iyileştirme amacıyla, Afyonkarahisar'da başta AFSÜ olmak üzere Tarım İl Müdürlüğü ve İl Özel İdaresi bünyesinde uzun yıllardır çeşitli girişimler yapılmaktadır. AFSÜ bünyesinde açılan Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programı ile üniversite yerleşkesindeki 25 bin metrekarelik Uygulama ve Araştırma sahasında, bir taraftan akademik çalışmalar yürütülürken diğer yandan şehrimizin iklimine uyum sağlayabileceği öngörülen bitkilerle alternatif ürün yelpazesi oluşturmak adına adaptasyon çalışmaları yapılmaktadır. AFSÜ-Orman Genel Müdürlüğü iş birliği ile Ar-Ge Ormanı oluşturulmuş, safran, çörekotu gibi bitkiler için plantasyonlar kurulmuş olup Valiliğimiz, Afyonkarahisar Cumhuriyet Başsavcılığı ve AFSÜ iş birliğiyle Açık Ceza İnfaz Kurumundaki kadın mahkûmların üretime katkıları adına Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bahçesi oluşturuldu."
AFSÜ-TAB 2023'ün başarıyla tamamlanmasında desteği olan bütün kurumlara ve kişilere teşekkür eden Prof. Dr. Veysel Eroğlu ise çalıştay sonuç raporunun ilgili tüm kişi ve kurumlara ulaştırılmak üzere yayınlanacağını belirterek, organizasyonda görev alan bütün AFSÜ personeline teşekkür etti.
