SÜREKLİ NAFAKA NEDİR?
Süreli nafaka, eşlerin boşanma kararı sonrasında belirlenen arasındaki ekonomik dengesizliği düzeltmek, daha zayıf durumda olan eşe geçici olarak destek olmak gibi amaçlarla bir süre boyunca ödenmekte olup, süre ve miktar mahkeme kararıyla belirlenmektedir.
Tarihi açıdan bakıldığında, 743 sayılı eski Medeni Kanun’da yoksulluk nafakasının en fazla "bir yıl süreyle" hükmedilebileceği belirtilmişken, bu durum 1988’de yapılan değişiklikle "süresiz olarak" nafaka talep edilebileceği şeklinde değiştirilmiştir. Bugün, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 175. maddesinde de yoksulluk nafakasının süresiz olarak talep edilebileceği hükmü yer almaktadır. Ancak, boşanma davalarının sayısının artmasıyla birlikte, süresiz nafakanın da giderek daha fazla tartışılmaya başlandığı bir gerçektir.
Süreli Nafakanın Güncel Durumu ve Düzenlemeler
Şubat 2022’de Adalet Bakanlığı’na sunulan bir düzenleme önerisinde, yoksulluk nafakasının evlilik süresine göre belirlenmesi öngörülmüştür. Bu öneriye göre:
2 yılın altındaki evliliklerde nafaka süresi 5 yıl,
5 yılın altındaki evliliklerde ise 7-8 yıl süreyle nafaka ödenmesi planlanmıştır.
5 ila 10 yıl arasındaki evliliklerde ise nafaka süresi 12 yıl olarak belirlenmiştir.
Bu düzenlemeyle birlikte, süreli nafaka ödemelerinin ardından, eğer nafaka alan eşin maddi durumu hala kötüleşiyorsa, belirli bir "ara süre" uygulanarak ek 2-3 yıl daha nafaka verilmesi öngörülmektedir. Ancak bu düzenleme henüz yürürlüğe girmemiştir.
Öte yandan, 2023’te Van’da görülen bir boşanma davası, süreli nafaka konusundaki önemli bir gelişmeyi işaret etmiştir. Erciş 2. Asliye Hukuk Mahkemesi, kadına toplam 12.000 TL tutarında ve sadece 1 yıl süreyle yoksulluk nafakası ödenmesine karar vermiştir. Bu karar, 1988'deki değişiklikten sonra süreli nafaka hakkında verilen ilk hüküm olarak kayıtlara geçmiştir.
Süresiz Nafaka ve Süreli Nafaka Arasındaki Farklar
Süresiz nafaka, boşanmış eşin yaşamını sürdürebilmesi için belirli bir süre olmadan ödenmeye devam eder. Bu, genellikle uzun süreli evliliklerde ya da çalışamayacak durumda olan eşlere yönelik bir düzenlemedir. Süreli nafaka ise, belirli bir süreyle sınırlıdır ve boşanmış eşin geçim kaygısını hafifletmeyi amaçlar.
Süreli nafakada, sürenin sonunda nafaka alan eşin maddi durumu hala iyileşmemişse, nafakanın devamı ya da ek bir süre için hüküm verilmesi mümkündür. Ancak, süresiz nafakada bu tür bir süre kısıtlaması bulunmaz.
Süreli Nafaka ile İlgili Uygulama ve Yargı Kararları
Süreli nafaka konusunda şu ana kadar yürürlüğe giren özel bir düzenleme olmamakla birlikte, süresiz nafaka hükümleri bu tür davalarda geçerli olmaktadır. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesi de süresiz nafaka hükümleriyle ilgili yaptırım uygulama yetkisini içerdiğinden, süreli nafaka konusunda da benzer hükümler geçerli kabul edilebilir.
Yargı kararları ve uygulamalarda süreli nafakanın giderek daha fazla yer bulacağı düşünülmektedir. Süreli nafakanın amacı, boşanmış eşin maddi dengesini sağlamak ve mağduriyetini engellemektir. Dolayısıyla, süresiz nafaka gibi ağır bir yük altına girmemek adına, süresiz nafaka yerine süreli nafakanın uygulanması, dengeli bir çözüm sunabilir.
“Nafaka Amacına Uygun Olmalı”
Nafakanın asıl amacı, maddi olarak güçsüz olan tarafın ve varsa çocukların geçim ihtiyaçlarını karşılamaktır. Süreli nafakanın, belirli bir süreyle sınırlı olması, bu amaca daha uygun bir yaklaşım olabilir. Ancak, nafaka ödeyen tarafın durumunun da göz önünde bulundurulması gerektiği unutulmamalıdır. Hem nafaka ödeyen tarafın, hem de nafaka alacaklısının ekonomik durumunun dengelenmesi, uzun vadede daha sürdürülebilir bir çözüm sunacaktır.
Sonuç olarak, süreli nafakanın uygulamada daha fazla yer edineceği ve hukuk sisteminde önemli değişikliklere yol açacağı beklenmektedir.
SÜRELİ NAFAKA SÜRESİZ NAFAKAYA NASIL DÖNÜŞTÜRÜLÜR?
Süreli nafakadan süresiz nafakaya dönüşüm süreci, Türk Medeni Kanunu'na ve Yargıtay kararlarına dayanarak belirlenen belli şartlara ve hukuki prosedürlere tabidir. Süreli nafaka, boşanma kararından sonra belirli bir süreyle bağlanan nafaka iken, süresiz nafaka ise sürekli bir nafaka yükümlülüğü oluşturur. Süreli nafakadan süresiz nafakaya dönüşüm talebi, ancak belirli koşullar altında gerçekleştirilebilir. İşte bu sürecin genel adımları:
1. Süresiz Nafaka Talebi İçin Geçerli Koşullar
Süreli nafakanın süresiz nafakaya dönüştürülmesi için, mahkemenin yeniden değerlendirme yapması gerekir. Ancak süresiz nafaka için aşağıdaki durumlar gereklidir:
Maddi Güçlük Durumu: Süreli nafaka alan kişi, bir süre sonra maddi olarak daha güç duruma gelmiş olabilir. Örneğin, sağlık sorunları, iş kaybı ya da yaşlılık gibi durumlar, nafakanın süresiz hale gelmesini gerektirebilir.
Taraflardan Birinin Çalışma İmkânının Kaybolması: Süreli nafaka alan kişinin iş gücünü kaybetmesi, bu kişi için süresiz nafaka talebini haklı çıkarabilir.
Evlilik İlişkilerinin Yeniden Kurulması: Bazı durumlarda, taraflar arasında bir anlaşmazlık ya da eşlerden birinin sürekli bakıma ihtiyaç duyması gibi nedenlerle süresiz nafaka talep edilebilir.
2. Mahkemeye Başvuru
Süreli nafakanın süresiz nafakaya dönüştürülmesi için, nafaka alan kişi, ilgili aile mahkemesine başvuru yapmalıdır. Başvuru sırasında, nafaka talep edilen kişinin maddi ve manevi durumunu gösteren belgeler ve gerekçeler mahkemeye sunulmalıdır.
3. Mahkeme Değerlendirmesi
Mahkeme, süresiz nafaka talebini değerlendirmek için tarafların ekonomik durumunu, yaşadıkları zorlukları, sağlık raporlarını, gelir gider dengelerini göz önünde bulundurur. Mahkeme ayrıca nafakayı ödeyen kişinin durumu ve yükümlülüğün ne denli makul olduğuna da bakar.
4. Süresiz Nafaka Kararının Verilmesi
Eğer mahkeme, talebin haklı olduğuna karar verirse, süreli nafaka süresiz hale gelir. Bu durumda, nafaka ödemesi belirli bir süreyle sınırlandırılmaz ve sürekli olarak ödenmeye devam eder. Mahkeme, nafakanın ödenmesi gereken miktarı da belirler.
5. Süresiz Nafakanın Sonlandırılması
Süresiz nafakanın sonlandırılması, nafaka ödeyen kişinin başvurusu ile de yapılabilir. Nafaka yükümlüsü, nafaka alacaklısının maddi durumu veya nafakaya olan ihtiyacı değişmişse, nafakanın azaltılmasını veya tamamen kaldırılmasını talep edebilir. Bu başvuru için de bir mahkeme süreci gerekir.
6. Nafaka Değişikliği İhtiyacı Halinde
Nafakanın değiştirilmesi ya da sona erdirilmesi, tarafların ekonomik durumu değişirse talep edilebilir. Bu gibi durumlarda, nafakanın artırılması ya da azaltılması da gündeme gelebilir.
