Osmanlı ve Balkan tarihi üzerine yazdığı eserlerle dünya çapında tanınan ve "Tarihçilerin Kutbu" olarak bilinen Prof. Dr. Halil İnalcık, vefatının sekizinci yılında anılıyor.
Doğum ve Eğitim Hayatı
Babası Kırım göçmeni Seyit Osman Nuri Bey ve annesi Ayşe Bahriye Hanım olan Halil İnalcık, 7 Eylül 1916'da İstanbul'da doğdu. İlk ve ortaokul eğitimini Ankara ve Sivas'ta, lise eğitimini ise Balıkesir Necati Bey Muallim Mektebi'nde tamamladı. 1935 yılında Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nden mezun oldu.
Akademik Kariyerinin Başlangıcı
Yeniçağ Tarihi Bölümünde yaptığı çalışmalarla Prof. Dr. Fuat Köprülü'nün dikkatini çeken İnalcık, onun tavsiyesi ile üniversitede ilmi yardımcı olarak görevlendirildi. 1942'de "Tanzimat ve Bulgar Meselesi" adlı doktora tezini tamamladı ve 1943'te "Viyana'dan Büyük Ricat'e Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı" başlıklı teziyle doçent unvanı aldı.
ABD'deki Çalışmaları ve Katkıları
1949'da üniversite tarafından İngiltere'ye gönderilen İnalcık, burada Osmanlı tarihine ait kaynakları araştırdı. 1952'de "Viyana Bozgun Yıllarında Osmanlı-Kırım Hanlığı İşbirliği" teziyle profesörlük unvanını kazandı. Columbia, Princeton, Pennsylvania ve Harvard üniversitelerinde ziyaretçi profesör olarak dersler verdi ve ABD'de Osmanlı-Türk tarihi araştırmalarının gelişimine büyük katkı sağladı.
Emeklilik ve Bilkent Üniversitesi Yılları
1972'de Ankara Üniversitesi'nden emekli olduktan sonra Chicago Üniversitesi'nde Osmanlı Tarihi Kürsüsü'nü kuran İnalcık, 1986'da buradan da emekliye ayrıldı. 1993'te Bilkent Üniversitesi'nde Tarih Bölümünü kurarak, burada 23 yıl boyunca yüksek lisans ve doktora öğrencilerine seminerler verdi. 2003 yılında aynı üniversitede "Halil İnalcık Center for Ottoman Studies" adlı merkezi kurdu ve yıllarca topladığı belgeleri buraya bağışladı.
Prof. Dr. Halil İnalcık'ın Son Yılları ve Mirası
İngilizce, Fransızca ve Almanca gibi dillerde yetkin olan İnalcık, Türk, Amerikan, İngiliz, Sırp ve Arnavutluk akademilerine üye seçildi. Akademik kariyeri boyunca çok sayıda ödül ve fahri doktora unvanı alan İnalcık, 25 Temmuz 2016'da Ankara'da tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. Cenazesi, Bakanlar Kurulu kararıyla Fatih Camisi Haziresi'ne defnedildi ve mezarı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla geleneksel Osmanlı ulema kabri şeklinde yapıldı.
Akademik ve Bilimsel Katkıları
İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet İpşirli, Halil İnalcık'ın Osmanlı tarihini bir bütün olarak ele aldığını ve tarih yazımına yaptığı katkıların unutulmaz olduğunu belirtti. İpşirli, İnalcık'ın ABD'de ortaya koyduğu sistem ve ileri sürdüğü fikirlerin son derece etkili olduğunu ve onun açmış olduğu çığırın devam edeceğini vurguladı.
Osmanlı Tarihine Yönelik Araştırmalar
İnalcık, Osmanlı tarihini dikkatli ve kapsamlı bir şekilde ele alarak, sosyal ve ekonomik tarih ile hukuk konularında önemli çalışmalar yaptı. Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna yönelik yaptığı arkeoloji araştırmalarıyla bu alanda da ilklere imza attı. İpşirli, İnalcık'ın çalışmalarıyla Avrupa ve dünya tarihinin Osmanlı tarihini dikkate almadan eksik kalacağını güçlü bir şekilde ortaya koyduğunu ifade etti.
Halil İnalcık, akademik hayatı boyunca sayısız makale ve kitap yayımlamış, Osmanlı ve Balkan tarihine dair yaptığı çalışmalarla dünya çapında tanınırlık kazanmıştır. Onun tarih yazımına ve akademik dünyaya yaptığı katkılar nesiller boyu hatırlanacak ve anılacaktır.
