Kan transfüzyonu, yani hastaya kan verilmesi, hayat kurtarıcı bir tedavi yöntemidir. Kanın yerini alabilecek, fabrikada üretilen ya da eczanede saklanan bir ürün yoktur. Pek çok hasta, ihtiyaç duyduğu kana zamanında ulaşmakta zorluklar yaşamaktadır. Dünya genelinde yaklaşık 120 milyon kan bağışı yapılmaktadır.
Kan Bağışı Oranları ve Kullanımı
Toplanan kanın %40'ı gelişmiş ülkelerde elde edilmektedir. Bu, dünya nüfusunun %16'sına tekabül etmektedir. Kan bağışı oranları, her 1000 kişide gelişmiş ülkelerde 31 kişiye ulaşırken, gelişmemiş ülkelerde bu sayı 5 kişiye düşmektedir. Kanların büyük bir kısmı, gelişmiş ülkelerde yaşlı hastalar için, gelişmemiş ülkelerde ise çocuk hastalar için kullanılmaktadır.
Kan Bağışının Faydaları ve Gerekliliği
Kan bağışı, hem hastalara verilecek kan ve kan ürünleri olan kırmızı kan süspansiyonu, plazma ve trombosit için gereklidir hem de kandan üretilen immünoglobulin ve pıhtılaşma faktörleri gibi ilaçlar için önemlidir.
Kan Alma Yöntemleri
Kan bağışında, vericiden iki farklı yöntemle kan alınabilir. En sık uygulanan yöntem, kola uygulanan damar yolundan kan torbasına 10-15 dakika süren kan bağışıdır. Bir diğer yöntem ise vericinin aferez cihazı adı verilen makineye bir kan seti ile bağlanarak seçilmiş kan ürünlerinin alınmasıdır. Bu yöntem, daha etkili kan ürünü elde edilmesini sağlar.
Aferez Yöntemi
Aferez yöntemi, modern ve kontrollü bir seçenek olup, daha pahalı ve zaman alıcıdır. Ancak, hedef ürüne ulaşma konusunda daha başarılıdır. Bağışçılar, makine aracılığı ile kan verme işleminden korkabilirler, ancak bu yöntem daha kontrollü bir uygulamadır.
Kan Bağışı İçin Yaş ve Diğer Şartlar
Bağışçının 19 yaşından gün almış ve 66 yaşından gün almamış olması gerekmektedir. İlk kez kan verecek olan bağışçı, 61 yaşından gün almamış olmalıdır. 70 yaşından gün almamış düzenli kan bağışçısı, kan bağış merkezi doktorunun onayı ile yılda en fazla bir kez kan verebilir.
Kan Bağış Sıklığı ve Şartları
Tam kan bağış sıklığı, erkeklerde 90 günde bir, kadınlarda ise 120 günde bir olmalıdır. Yılda bir defayı geçmemek ve hekim onayı olmak kaydıyla, iki bağış arası en az 2 ay olabilir. Aferez yöntemi ile bağışçıdan daha sık kan ürünü elde edilebilir. En çok trombosit bağışlarında kullanılan aferez yöntemi ile bağışçıdan 48 saat ara ile tekrar trombosit alınabilir. Haftada iki işlemi, yılda ise 24 bağışı geçmemek gerekir.
Sağlık Kriterleri
Hemoglobin değerleri kadınlarda en az 12,5 g/dL, en çok 16,5 g/dL, erkeklerde ise en az 13,5 g/dL, en çok 18 g/dL olmalıdır. Kan basıncı pek çok etkene bağlı olarak değişmekle birlikte, büyük tansiyon en az 90 mmHg, en çok 180 mmHg ve küçük tansiyon en az 60 mmHg, en çok 100 mmHg olmalıdır. Bağışçının en az 50 kg olması gerekmektedir.
Kimler Kan Verebilir?
Bağışçıların sağlıklı olması gerekmektedir. İnsulin kullanan diyabet hastaları veya ilerlemiş diyabet hastaları, kan yoluyla bulaşan HIV, Hepatit B ve C gibi hastalıkları olanlar bağışçı olamazlar. Bağışçılar, kan bağışı öncesi detaylı olarak değerlendirilir ve en ufak bir şüphede reddedilir. Alınan kan örneklerinden kan sayımları ve bulaşıcı hastalık tetkikleri yapılır. Modern teknolojiler sayesinde, kan alımı nedeniyle bulaşıcı hastalık riski milyonda bir bağış civarına gelmiştir.
Kan bağışı, bağışçıyı fiziksel ve ruhsal olarak rahatlatır. Bağışçılar kendilerini daha iyi hisseder ve mümkün oldukça düzenli kan bağışı yapmak isterler. Kan vermek, aslında bir organ nakli vericisi olmaktır. Kan vermek can vermektir.
