Çocuklar, sağlık sorunları olmadığında bile günlük hayatta 30-34 kez öksürebilmektedir. Ancak, öksürük bazen altta yatan ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu yüzden, öksürüğün doğru bir şekilde değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Öksürük, solunum sisteminin aşırı sekresyon (salgı) ve yabancı maddelerden temizlenmesine yönelik önemli bir savunma mekanizması ve koruyucu bir refleks olarak tanımlanır. Pediatri polikliniklerine yapılan başvuruların en sık nedenlerinden biridir. Öksürüğün problemli olup olmadığını anlamak için iyi bir anamnez gereklidir. Bu anamnezi en doğru şekilde ebeveynler sağlar.
Viral Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları
Burun akıntısı, halsizlik, ateş ve genize doğru akıntı ile birlikte görülen öksürük genellikle viral üst solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanır. Bu tür enfeksiyonlar, soğuk algınlığı, nezle ve grip gibi durumlarla ilişkilidir. Genize doğru akıntıyı azaltan ilaçlar 6 yaşından büyük çocuklarda kullanılabilmektedir.
Krup ve Akut Laringotrakeit
Krup veya akut laringotrakeit, genellikle viral enfeksiyonlara bağlı olarak gelişir ve belirtiler arasında ateş, burun akıntısı, seste kabalaşma, havlar tarzda öksürük ve soluk borusunun ani daralmasına bağlı hırıltı bulunur. Şikayetler gece ve sabaha doğru daha yoğunlaşır. Tedavi, soğuk buhar ve steroid tedavisini içerebilir.
Astım ve Öksürük
Astım, çocuklarda gece uykuya daldıktan 1-2 saat sonra başlayan ve giderek artan öksürüğe neden olabilir. Soğuk hava, kuru hava, nemli hava ve fiziksel eforla öksürük artabilir. Viral üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası astım belirtileri şiddetlenebilir. Astım öyküsü olan ailelerde bu durum daha sık görülmektedir. Üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası 2-3 haftadan fazla süren öksürükler astım açısından incelenmelidir.
Boğmaca
Boğmaca, Bordatella pertussis adlı bakterinin yol açtığı bir alt ve üst solunum yolu hastalığıdır. Başlangıçta nezle ve grip gibi belirtiler gösterir. Ancak, uzun süren öksürükler ve tetikleyici faktörlerden sonra morarma ve kusma gibi belirtilerle kendini gösterir. Özellikle 6 ay altındaki çocuklarda ciddi sıkıntılara yol açabilir. Antibiyotik tedavisi ile kontrol altına alınabilir ve en önemli önlem aşılamadır.
Öksürüğün Sebeplerini Anlamak
Öksürüğün nedenini belirlemek için şu sorular sorulmalıdır:
Öksürük ne zamandan beri var?
Öksürüğün şiddeti ve sıklığı nedir?
Öksürüğün niteliği nedir? Balgamlı mı, kuru mu, kesik kesik mi?
Günün hangi vaktinde daha fazla oluyor? Gece uykudan uyandırıyor mu?
Tetikleyen bir durum var mı? (Oyun oynadıktan sonra, beslenme sonrası, soğuk havaya geçince gibi)
Ebeveynlerin Dikkat Etmesi Gerekenler
Öksürük, çocuğun yaşam kalitesini bozuyor ve günlük aktivitelerini kısıtlıyorsa, ateş, sık nefes alıp verme, göğüste çekilmeler ve morarma gibi solunum sıkıntısı belirtileriyle birlikte görülüyorsa, bebeğin beslenmesini etkiliyorsa mutlaka sağlık desteği alınmalıdır.
