Afyonkarahisar, Türkiye'nin deprem riski yüksek bölgelerinden biri olup, bu durum ilin jeolojik yapısı ve aktif fay hatlarının varlığıyla ilişkilidir. Kent sınırları içinde 23'ü aktif olmak üzere toplam 31 fay hattı yer almakta, bu fayların uzunlukları 10 ila 33 kilometre arasında değişmektedir. Potansiyel olarak üretebilecekleri en büyük depremler 6,18 ile 6,86 büyüklüğüne ulaşabilmektedir.
Afyonkarahisar, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fay Zonu ile çevrili olup, yılda ortalama 21 mm hızla batıya doğru hareket eden Anadolu Plakası içerisinde konumlanmaktadır. Bölgenin en aktif tektonik yapılarından biri olan Akşehir-Simav Fay Sistemi (ASFS), Isparta dış açısı ve Çivril Graben Sistemi'nin kesiştiği noktada bulunmaktadır.
İldeki önemli fay hatlarından biri Gazlıgöl Fayı olup, 6,5 büyüklüğüne kadar deprem üretme kapasitesine sahiptir. Bir diğer dikkat çeken fay ise Erkmen Fayı’dır ve 6,33 büyüklüğünde bir deprem oluşturma potansiyeli taşımaktadır. Özellikle Erkmen Fayı’nın etkinliği, Afyonkarahisar merkezini doğrudan etkileyebilecek bir risk oluşturmaktadır.
DİNAR, SANDIKLI, BOLVADİN…
Afyonkarahisar’da deprem riski taşıyan ilçeler, aktif fay hatları üzerinde yer almakta olup geçmişte çeşitli büyüklüklerde depremler yaşamıştır. Bu ilçeler arasında Dinar, Sandıklı, Bolvadin, Çay, Sultandağı, Sinanpaşa, Basmakçı, Emirdağ ve Şuhut öne çıkmaktadır.
Dinar, Batı Anadolu fay hattının etkisinde bulunan bir ilçedir, 1995 yılında 6,1 büyüklüğünde büyük bir deprem yaşamış ve ciddi hasar görmüştür. . Sandıklı, alüvyal zemin yapısı nedeniyle deprem şiddetinin daha fazla hissedileceği bir bölgedir. Zemin yapısının gevşek ve suya doygun olması, depremlerde yer hareketlerinin şiddetini artırabilmektedir.
Bolvadin ve Çay, aktif fay hatlarının etkisi altındadır ve her iki ilçede de yapılaşmanın yoğun olduğu bölgelerde deprem riski daha yüksektir. Özellikle Bolvadin, bölgedeki fay hatlarının kesişim noktalarına yakın bir konumda yer alır.
Sultandağı, Sinanpaşa ve Basmakçı ilçeleri de fay hatlarıyla yakın bir bağlantıya sahip olup yerleşim alanlarının deprem riskini artırıyor. Emirdağ, Batı Anadolu fay sistemine yakın olmasıyla bilinir ve bu durum ilçeyi deprem tehdidi altında bırakmaktadır.
Şuhut, zayıf zemin yapısı ve yer altı su seviyesiyle, özellikle deprem anında toprak sıvılaşması riski taşıyan ilçelerden biridir. Bu özellik, depremin etkisini daha fazla artırabilir.
Afyonkarahisar’ın güney, güneydoğu ve güneybatı bölgeleri daha sağlam volkanik kayaçlar üzerinde yer alırken, kuzey, kuzeybatı ve kuzeydoğu bölgeleri alüvyal zeminlerle kaplıdır. Özellikle Uydukent ve şehir gelişiminin yoğun olduğu kuzeybatı bölgesi, yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu alanlarda konumlanmaktadır. Bu tür zeminler, deprem sırasında şiddetin artmasına ve sıvılaşma riskinin yükselmesine neden olabilmektedir. Akarçay ve çevresi de sıvılaşma riski açısından dikkat edilmesi gereken yerler arasındadır.
YETKİLİLER UYARIYOR!
Afyonkarahisar’da deprem tehlikesine karşı alınması gereken önlemler büyük önem taşımaktadır. Yapılaşma süreçlerinde zemin etütlerinin dikkatle yapılması, aktif fay hatları üzerindeki inşaatlardan kaçınılması ve sıvılaşma riski taşıyan bölgelerde uygun mühendislik çözümlerinin uygulanması gerekmektedir.
Bunun yanı sıra, halkın deprem bilinci konusunda bilinçlendirilmesi ve acil durum planlarının düzenli olarak güncellenmesi, olası depremlerin etkilerini en aza indirmek açısından kritik bir rol oynayacaktır.
