2023 Türkiye Diri Fay Haritası! İşte Fay Hatlarının Bulunduğu Yerler
Türkiye, deprem kuşağında yer alan bir ülke. Son zamanlarda yaşanan şiddetli depremler, vatandaşların fay hatlarının nerede olduğunu merak etmesine neden oldu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), 2023 yılı için güncellenmiş Türkiye Diri Fay Haritası’nı paylaştı. Peki, fay hatlarına nasıl ve nereden bakılır? İşte detaylar…
Deprem Nedir ve Nasıl Oluşur?
Deprem, yerin altındaki kayaçların birikmiş gerilimi ani bir şekilde boşaltmasıyla oluşan yer yüzeyi titremesidir. Bu titreme, yer kabuğunu oluşturan tektonik plakaların hareketiyle ilişkilidir. Plakalar, birbirine doğru yaklaşır, birbirinden uzaklaşır veya yan yana sürtünür. Bu süreçte, kayaçlar arasında belirli bir noktada kilitlenme meydana gelir. Bu kilitlenme, gerilimin artmasına neden olur. Bir süre sonra, kayaçlar kilitlenmeyi aşmak için aniden kayar. Bu kayma, enerjinin açığa çıkmasına ve deprem dalgalarının oluşmasına sebep olur.
Depremin Büyüklüğü ve Etkileri
Depremin büyüklüğü, açığa çıkan enerjinin miktarını ifade eder. Depremin büyüklüğünü ölçmek için çeşitli yöntemler vardır. Bunlardan en yaygın olanları, Richter ölçeği ve Moment Magnitude ölçeğidir. Richter ölçeği, depremin yarattığı sarsıntının şiddetini belirtir. Moment Magnitude ölçeği ise, depremin kayaçlarda yaptığı kaymanın büyüklüğünü gösterir. Her iki ölçekte de, depremin büyüklüğü 10’luk logaritmik bir ölçekte ifade edilir. Yani, 1 birimlik artış, 10 kat daha fazla enerji anlamına gelir.
Depremin etkileri, büyüklüğünün yanı sıra, derinliği, yakınlığı ve yerel jeolojik koşullara da bağlıdır. Depremin derinliği, yer yüzeyinden kayaçların kırıldığı noktaya olan mesafedir. Derinliği az olan depremler, daha fazla sarsıntıya neden olur. Depremin yakınlığı, yer yüzeyinden deprem dalgalarının ulaştığı noktaya olan mesafedir. Yakınlığı az olan depremler, daha fazla hasara yol açar. Yerel jeolojik koşullar, yer yüzeyinin yapısını ve deprem dalgalarının iletimini etkiler. Sert ve sağlam zeminler, deprem dalgalarını daha iyi yansıtırken, yumuşak ve gevşek zeminler, deprem dalgalarını daha çok emer.
Türkiye Diri Fay Haritası
Türkiye, deprem kuşağında yer alan bir ülke. Türkiye’nin büyük bir bölümü, Afrika, Avrasya ve Arap plakalarının etkileşim bölgesinde bulunur. Bu plakaların hareketleri, Türkiye’de çok sayıda fay hattının oluşmasına neden olmuştur. Fay hatları, kayaçların birbirine göre kaydığı kırık hatlarıdır. Fay hatları, depremlerin oluştuğu yerlerdir. Fay hatlarının üzerinde bulunan yerleşim yerleri, deprem riski altındadır.
MTA, Türkiye’nin diri fay hatlarını belirlemek ve haritalamak için çalışmalar yapmaktadır. Diri fay hatları, son 10 bin yıl içinde hareket etmiş olan fay hatlarıdır. Diri fay hatları, deprem potansiyeli taşıyan fay hatlarıdır. MTA, 2023 yılı için güncellenmiş Türkiye Diri Fay Haritası’nı yayınladı. Bu haritada, Türkiye’deki diri fay hatlarının uzunlukları, yönleri, derinlikleri, hareket tipleri ve yıllık kayma hızları gibi bilgiler yer almaktadır.
Türkiye Diri Fay Haritası’na göre, Türkiye’de yaklaşık 2000 adet diri fay hattı bulunmaktadır. Bu fay hatlarının toplam uzunluğu 22 bin kilometredir. Türkiye’deki diri fay hatlarının büyük bir kısmı, Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) ve Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) adı verilen iki büyük fay sisteminde yer almaktadır. Bu fay sistemleri, Türkiye’nin kuzeyinden güneyine doğru uzanmaktadır. Bu fay sistemlerinin yanı sıra, Türkiye’de Batı Anadolu Fay Zonu (BAFZ), Güney Anadolu Fay Zonu (GAFZ), Orta Anadolu Fay Zonu (OAFZ), Kuzeybatı Anadolu Fay Zonu (KBAFZ) ve Güneydoğu Anadolu Fay Zonu (GDAFZ) gibi fay zonları da bulunmaktadır.
Fay Hatlarının Bulunduğu Yerler Nasıl ve Nereden Sorgulanır?
Vatandaşlar, oturdukları yerin deprem riskini öğrenmek için fay hatlarının bulunduğu yerleri sorgulamak isteyebilirler. Fay hatlarının bulunduğu yerleri sorgulamak için, MTA’nın resmi web sitesinde yer alan Türkiye Diri Fay Haritası Sorgulama Ekranı’nı kullanabilirler. Bu ekranda, il, ilçe, mahalle veya köy seçerek, o bölgedeki fay hatlarının bilgilerine ulaşabilirler. Ayrıca, harita üzerinde yakınlaştırma veya uzaklaştırma yaparak, fay hatlarının yerlerini görebilirler. Fay hatlarının üzerine tıklayarak, fay hatlarının özelliklerini görüntüleyebilirler.
Türkiye Diri Fay Haritası Sorgulama Ekranı’na aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:
https://www.mta.gov.tr/v3.0/hizmetler/diri-fay-haritalari