Asrın depremi... 11 il... 101 ilçe... 7 bin 967 köy ve mahalle... 33 bin 77 artçı deprem... Böyle büyük bir felaketin altından kalkmak kolay değil.
Fakat... Devlet-millet işbirliği... Büyük ve güçlü Türkiye, depremin altında ezilmedi.
Bunca ekonomik soruna rağmen... Depremle sarsılan 11 il dünyanın en büyük şantiyesi durumunda.
536 bin 729 kalıcı konut... Modern apartmanlar.
143 bin 271 köy evi.
170 bin ticari alan... Dükkân... Depo... Ahır.
200 bin konutun inşaatı hızla devam ediyor... Kışa... Yağmura... Fırtınaya rağmen.
Aralık sonunda... 41 bin konut ve 5 bin köy evinde... Yeni hayatlar başlayacak... Tencere kaynayacak.
***
Kapalıçarşı
Ekonomi... Çarşı, pazar... Alışveriş... Ve ille de şehrin nabzının attığı Kapalıçarşı.
Hasar var... Onarım çalışmaları devam ediyor.
Ama çarşı her geçen gün biraz daha canlanıyor... Deprem sonrası kapanan işyerleri açılıyor.
Peynirci... Ciğerci... Ayakkabıcı... Şalgamcı... Künefeci... Simitçi... Pideci... Kasap... Kuyumcu... Gömlekçi... Gümüşçü... Kapalıçarşı'da yok yok.
Esnafın birine selam veriyorsunuz, çay içmeden bırakmıyor.
Diğer esnaf... Uğramasanız güceniyor... Bir çay daha.
Hüseyin Yayman ile birlikte... Kapalıçarşı'da içtiğimiz çayın haddi hesabı yok.
***
Hatay'da son durum
Anavatan Türkiye'ye katılan son toprak parçası... Büyük Atatürk'ün, "Şahsi meselem" dediği Hatay... Depremde en büyük acıyı, yıkımı yaşayan tarihi miras Hatay.
23 bin 782 can kaybı.
102 kişinin kimliği belirlenemedi.
202 kişi kayıp.
Yıkık... Acil yıkılacak... Ağır hasarlı bina... 80 bin 323.
Hatay'da... Yıkım ve enkaz kaldırma çalışmaları sürüyor.
Ama... Nereye baksanız tarih... Sit alanı... Tescilli yapı... Ankara'dan, Kültür Bakanlığı'ndan izinsiz dokunmak imkânsız.
Buna 8 bin 663 davalık binayı... Mahkemesi devam eden evleri, işyerlerini ekleyin... Sonuç:
Hatay'ın ayağa kalkması zaman alacak.
Fakat... Bütün bunlara rağmen... Hatay'da bu ayın sonunda 6 bin 219 yepyeni konutta ışıklar yanacak... Afetzedeler evlerine taşınacak.
***
Zorluk derecesi
Büyük İskender'in Hindistan'a giderken geçtiği diyardayız... Hatay/ Belen'de.
Yavuz Sultan Selim, Mısır seferine giderken, buralardan geçti.
Dördüncü Murad'ın Bağdat'a giderken geçtiği coğrafya... Yine bu bölge.
Daha gerilere giderseniz... Derin tarih... Milat öncesi...10 bin yıllık bir geçmiş... İnsanlığın ilk yerleşim yerlerinden cami, kilise, havra... Aynı mahallede... Bazı yerlerde aynı sokakta.
Böyle bir şehirde...
Deprem yaralısı tarihi yapılara dokunmak... Onları hemen yıkıvermek... Sabahtan akşama enkazı kaldırabilmek... O kadar güç ki.
***
Gazze'ye yardım
Hatay... Kapalıçarşı... Ekmek parası peşindeki esnaf... Alışverişe gelen kadınlar, erkekler... Herkes kendi derdinde.
Yok... Hayır... Hayır.
Depremin acısını yeni yeni unutmaya çalışan... Yürekleri hâlâ depremde kaybettikleri için yanan Hataylılar... Çarşıda... Yardım kampanyası açmışlar.
Gazze'nin mazlumlarına yardım.
Hatay... Geçmişte çok acılar yaşadı... Hâlden anlıyor... İnsanlar, Gazze'ye yardımda yarışıyor.
***
Dikkat dikkat!
Önümüzde yerel seçim var... Aman ha aman... Sakın kimse buralara... Malatya, Kahramanmaraş, Adıyaman, Osmaniye, Şanlıurfa, Hatay'a gelip de deprem üzerinden ucuz siyaset... Çirkin siyaset yapmaya kalkmasın.
Tepki görür.
Daha birkaç ay önce... Mayıstaki seçimde... Hırsı aklının önünde giden bazı siyasetçiler, bu yolu denediler.
Depremden... İnsanların acılarından oy çıkarmak istediler.
Ama sonunda, seçim sandığında, derslerini aldılar... Siyaset bilimi okullarında okutulacak bir ders.
Hatay'da... Çadırda, konteynerde yaşayan depremzede... 28 Mayıs'ta, "Yine Erdoğan" dedi... Yüzde 50.14.
Malatyalı... Aynı şekilde... Yüzde 71.96... Gaziantep, yüzde 62.72... Osmaniye, yüzde 66.2... Kahramanmaraş, yüzde 75.77.
Deprem siyaseti... Acı üzerinden siyaset... Ucuz siyaset, prim yapmıyor.
***
Derin tarih
Hatay'da... 2 bin 133 tarihi yapı... Tescilli bina üzerinde çalışma yapıldığını... Biliyor muydunuz?
Hatay... Elbette küllerinden doğacak... Dimdik, yepyeni, modern bir Hatay ortaya çıkacak...
Ama tarihi dokuyu koruyarak bunu başarmaya çalışmak... İşte bütün mesele burada.
Tarihi ayağa kaldırmak, zaman alacak.
***
Kültürel miras
Hatay'da... Geleneksel yapı, tescilli yapı, fiziki şartlar nedeniyle girilemeyen yapı çok.
Bugüne kadar... 200 tescilli kültür varlığının enkazı kaldırılmış.
Fakat... Daha fazlasının enkazı ortada duruyor.
Enkazı kaldırılacak olan kültür varlığı sayısı... 265.
Bunlar... Derin bir tarihin mirası olan yapıların enkazları.
Etrafları çevrilmiş.
Kimse elini süremiyor.
Bakanlığın incelemeleri devam ediyor... Çalışmalar hepsinin... Eskisine benzer biçimde yeniden yapılması üzerine.
***
Yargının yükü
Hatay... Büyükşehir... Dolaş dolaş bitmiyor.
Depremde hasar görmüş... Bizce hemen yıkılması gereken... Pek çok binanın duvarlarında, davalık... Mahkemelik yazıları var.
Hatay'da... Deprem... Hasarlı bina konusundaki mahkeme dosyası sayısının 8 bin 663 olduğunu söyleyelim... Gerisini düşünün.
***
Asrın seferberliği
Devletin bütün birimleri... Büyük seferberlik.
Yarın... Devam edeceğiz.