Afyonkarahisar'ın Kemerkaya bölgesinde bulunan Yedi Kapılar Kaya Yerleşimi, tarihin derinliklerine ışık tutan önemli bir yapıdır. Kral Yolu'nu İpek Yolu'na bağlayan kavşakta yer alan bu yerleşim, Frigler tarafından dağın yamacına oyulmuş ve yedi kapıdan girilen bir ibadet haneyi içerir. Eski Roma döneminde garnizon olarak kullanılmış bu yapı, sağ tarafında cenaze işlemleri ve ayinlerin yapıldığı mekanlar, sol tarafında din görevlilerinin inziva odaları ve ortadaki odalarda ise ibadet alanlarını barındırır.
Yerleşimin sağ alt tarafında, 500 metre aşağısında, yeraltı şehrinin gizli giriş mahalli bulunur. Yapraklı Köyü civarında yer alan bu yeraltı şehrinin girişinin, Amerium Antik Kenti'nin güneyinden olduğu tahmin edilmektedir. 10 kilometrelik uzunluğa sahip olan bu şehir, içerdiği gizli geçitler ve 100 metrelik havalandırma bacaları ile dikkat çeker. Savaş yıllarında Frig ve Roma halkının saklandığı bu şehir, doğu tarafında Kırkkapı girişi ile bilinmektedir. Sorkun Köyü'nde ise Frig kaya evleri, köy halkı tarafından ahır ve samanlık olarak kullanılmaktadır. Ayrıca bölgede şapeller de bulunmaktadır.
BİZANS DÖNEMİNE AİT KAYA YERLEŞİMİ
Bolvadin-Emirdağ Karayolu üzerinde, Kemerkaya kasabasının 3 km kuzeyinde ve karayolunun 1 km doğusunda yer alan bu kaya yerleşimi, Bizans dönemine ait özellikler taşır. Afyonkarahisar Arkeoloji Müze Müdürlüğü tarafından kurtarma kazısı yapılan bu yerleşim, Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 09 Nisan 2004 tarihinde 1. Derece Arkeolojik Sit alanı olarak tescil edilmiştir. Afyon bölgesinde yeraltı kentlerinin ortaya çıkarılması için yapılan çalışmaların ilki olması nedeniyle oldukça önemlidir.
KEMERKAYA’NIN YERALTI HAZİNESİ
Kemerkaya köyündeki Yedikapılar mevkiindeki Sülünün Öreni'nde ortaya çıkarılan yeraltı şehri, bir avlu etrafına dizilmiş, birbirine bağlı odalardan oluşan ve ana kayaya oyulmuş "U" planlı bir yapıya sahiptir. Toprak altında tüf kayalığa oyulmuş olan bu yerleşim, 50-60 santimlik bir girişten girilerek, 5 basamaklı merdiven ile inilen koridorların sağında ve aşağıya doğru oluşturulan oda ve galerilerden oluşur.
Kaya yerleşim alanlarının yaklaşık 600-700 metre kuzeyindeki derin dere yatağında, tüf arazi nedeniyle ilginç özelliklere sahip alanlar bulunmaktadır. Yerin 200 metre altında kayalara oyulmuş münferit odalar, şırahaneler, kuyular ve dehlizleri bulunan iki kompleksten oluşan şehir, bir avlu içerisinde anıt niteliğinde yedi giriş kapısı ile beş oda, şapel, mezar odası, mutfak, yazlık bölüm ve "L" şeklinde bir koridordan oluşur. Orta Çağ dönemine ait çok sayıda keramik bulunan mezar odası, Kapadokya bölgesindeki Tatlarin Yeraltı Şehri'ndeki mezar odası ile benzerlik göstermektedir. Diğerine göre daha dar olan bölümün yaşam alanından ziyade sığınma alanı olarak kullanıldığı düşünülmektedir.
Afyonkarahisar'ın büyüleyici geçmişi, ziyaretçilerini zamanda bir yolculuğa çıkararak tarihin izlerini sürmeye davet ediyor.
